Εδώ και 175 χρόνια, η λέξη “Cartier” είναι συνώνυμη με την εμβληματική γαλλική αίγλη, από τεράστια διαμάντια μέχρι προσεκτικά μελετημένα ρολόγια. Αλλά ένα μέρος του χαρακτηριστικού στυλ του κοσμηματοπώλη δεν ήταν εγχώριο, ήταν εμπνευσμένο από την περίπλοκη ισλαμική τέχνη.
Τώρα, μια νέα έκθεση στο Μουσείο Τέχνης του Ντάλας (DMA) εξερευνά πώς η ισλαμική τέχνη επηρέασε τον γαλλικό οίκο πολυτελών κοσμημάτων. Επίσης πώς βοήθησε τον Cartier να γίνει ένα οικείο όνομα σε όλο τον κόσμο. Είναι δημιούργημα του DMA και του Museé des Arts Décoratifs στο Παρίσι, μαζί με την Cartier. Η έκθεση “Cartier και Ισλαμική Τέχνη: In Search of Modernity ” ξεκινάει τώρα έως τις 18 Σεπτεμβρίου.
Η ερωτική σχέση του οίκου με την ισλαμική τέχνη ξεκίνησε στις αρχές του 20ού αιώνα.
Τότε καλλιτέχνες και έμποροι της Μέσης Ανατολής άρχισαν να φέρνουν την τέχνη και τις αντίκες τους σε εκθέσεις σε μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις. Ο Louis J. Cartier, του οποίου ο παππούς Jacques Cartier είχε ιδρύσει την επιχείρηση κοσμημάτων της γαλλικής οικογένειας το 1847, παρακολούθησε αυτές τις εκθέσεις. Τον γοήτευσαν τα μοτίβα, τα σχήματα, τα χρώματα και τη δομή της ισλαμικής τέχνης. Ο αδελφός του Ζακ Καρτιέ ανέπτυξε παρόμοια σχέση με το ξεχωριστό καλλιτεχνικό ύφος μετά το ταξίδι του στην Ινδία το χειμώνα του 1911-12.
Καθώς επέκτειναν την οικογενειακή επιχείρηση σε όλο τον κόσμο, τα αδέλφια άρχισαν να συνθέτουν μορφές και τεχνικές ισλαμικής τέχνης. Έτσι εφάρμοσαν τις τεχνικές στα βραχιόλια, τα ρολόγια, τις καρφίτσες, τα περιδέραια, τα δαχτυλίδια, τα ρολόγια και άλλα κομμάτια υψηλής ποιότητας.
Περισσότερα από 400 αντικείμενα μας λένε την ιστορία της εξέλιξης του στυλ του Cartier στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Ειδικότερα λαμπερές τιάρες, ιστορικές φωτογραφίες και έργα ισλαμικής τέχνης από την πλούσια συλλογή του DMA.
Η έμπνευση των αδελφών Cartier – Λουί, Ζακ και Πιερ – ήταν από την Ινδία, το Ιράν, τη Βόρεια Αφρική, την Αραβική Χερσόνησο και πέρα από αυτήν για να αναπτύξουν το χαρακτηριστικό στυλ της φίρμας. Στην συνέχεια αυτεξελίχθηκαν από τον νεοκλασικισμό στην Art Nouveau και στην Art Deco. Για παράδειγμα η πολύχρωμη σειρά Tutti Frutti των δεκαετιών 1920 και ’30. Ενσωμάτωσαν ρουμπίνια, σμαράγδια και ζαφείρια σε σχήματα λουλουδιών, μούρων και φύλλων που συναντάμε στα παραδοσιακά κοσμήματα των Μουγκάλ της Ινδίας.
“Η ανακάλυψη της ισλαμικής τέχνης ήταν τόσο νέα”, λέει ο Pierre Rainero, διευθυντής εικόνας, κληρονομιάς και στυλ της Cartier, στη Holly Haber του Women’s Wear Daily. “Ήταν μια γοητεία νέων σχημάτων που ήταν πολύ διακοσμητικά και πολύ διαφορετικά από ό,τι υπήρχε στο περιβάλλον”.
Επίσης η έκθεση ενσωματώνει σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες, όπως ακραία μεγέθυνση και βίντεο κινουμένων σχεδίων. Έτσι θα βοηθήσει την παρουσίαση της δημιουργικής διαδικασίας και της πολυπλοκότητας των κομματιών του Cartier. Ακόμη ένα μηχανικό “breathing necklace” δείχνει πώς ένα κομμάτι από χρυσό και διαμάντια του 1948 μπορεί να μεταμορφωθεί για να προσαρμοστεί στο λαιμό.
Ο Jean Scheidnes στο Texas Monthly γράφει.
Η χρήση της τεχνολογίας στην έκθεση “ενισχύει τα κοσμήματα κάνοντας πιο ευανάγνωστη την περίπλοκη ομορφιά τους”.
Ωστόσο το πιο διάσημο κόσμημα του Cartier είναι το δέσιμο για το μπλε διαμάντι Hope των 45,52 καρατίων. Το μπλε διαμάντι το εξόρυξαν στα τέλη του 17ου αιώνα στο τότε ισλαμικό βασίλειο της Γκολκόντα. Ο Jean-Baptiste Tavernier, που έφερε το διαμάντι στη Γαλλία, ταξίδεψε πολλές φορές στην Περσία και την Ινδία. Οι περιγραφές του για τον ισλαμικό κόσμο γοήτευσαν τους Γάλλους. Όμως τις χρησιμοποίησαν σαν δικαιολογία για την αποικιακή επέκταση στη βόρεια Αφρική και την Ινδία.
Όμως μια έκθεση που έχει επίκεντρο υπερπολυτελή κοσμήματα που λίγοι άνθρωποι μπορούν να αγοράζουν είναι απίθανο να αλλάξει τον κόσμο. Ούτε επίσης να αμβλύνει τις γεωπολιτικές εντάσεις μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Αλλλά τα μουσεία μπορούν να συμβάλουν στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών. Αυτά δήλωσε το 2010 η ειδικός σε θέματα ισλαμικής τέχνης Sabiha Al Khemir στην Amy Crawford του Smithsonian.
Έτσι η ισλαμική τέχνη σας καλεί να την προσεγγίσετε και ειδικότερα τα κοσμήματα που έχουν σαν έμπνευση αυτήν. Ως εκ τούτου νσας κακεα δείτε και να αποδεχτείτε την διαφορετικότητά της. Ακόμη να προσπαθήσετε να καταλάβετε ότι, παρόλο που είναι μικρή, μπορεί να έχει κάτι να πει. Ίσως ψιθυρίζει. Ίσως πρέπει να πλησιάσεις, δήλωσε ο Al Khemir.
